کاربرد انواع شیرخشک
در این بخش به کاربرد تغذیه ای برخی از انواع شیرخشک ها می پردازیم با ما همراه باشید :
معمولا فورمولاسیون های شیرخشک موجود در بازار با انواع ویتامین ها و مینرال ها و مخصوصا آهن غنی شده
اند. هر چند باید ذکر شود که میزان جذب ویتامین ها و مینرال ها و آهن موجود در فورمولاسیون های شیر خشک نسبت به شیر مادر کمتر می باشد.
همچنین با توجه به اینکه شواهد نشان می دهد اسیدهای چرب امگا3 موجود در شیرمادر در رشد و تکامل مغز بچه اثر مثبت دارد اخیرا فورمولاسیو ن های شیر خشک با انواع اسیدهای چرب غنی شده است هرچند میزان اثربخشی شیر مادر بیشتر از شیر خشک می باشد .
شیر خشک های با فورمولاسیون های معمولی
اغلب شیر خشک های با فرمولاسیون معمولی که با اسم ها و برندهای مختلف در بازار موجود می باشد از پروتئین
های گاوی به عنوان منبع پروتئین و از قند لاکتوز به عنوان کربوهیدرات استفاده می شود. این نوع شیر خشک
ها از لحاظ فرمولاسیون تفاوت خاصی با هم ندارند و هر کدام از برندهای موجود در بازار می توانند استفاده شوند
و حتی در صورت موجود نبودن یک برند خاص می توان از برندهای دیگر استفاده نمود.
شیر خشک های معمولی معمولا بر اساس اینکه در کدام رده سنی استفاده می شوند به نوع یک، دو و سه تقسیم
بندی می شوند. نوع 1 این شیر خشک ها در اطفال زیر 6 ماه، نوع 2 در اطفال 6 ماه تا یک سال و نوع 3 در اطفال بالای یک سال استفاده می شود.
هر چند شرکت های سازنده این نوع شیرخشک ها ادعا دارند که حتما لازم است نوع شیرخشک باید بر اساس رده سنی انتخاب شود چرا که بر اساس رده سنی برخی از ترکیبات این شیرخشک ها متفاوت است اما به نظر نمی رسد که نوع یک، دو و سه بودن این نوع شیر خشک ها واقعا تاثیر قابل توجهی در رشد و نمو طفل داشته باشد.
شیر خشک های مخصوص بچه های نارس ( پره ترم ) و وزن پایین هنگام تولد
این شیر خشک های مخصوص کودکان نارس میزان کالری و پروتئین بیشتری داشته و سعی شده است از پروتئین
گاوی whey که نسبت به casein جذب بهتری در دیواره گوارش نوزاد نارس دارد استفاده شود. همچنین ترکیبات معدنی دیگر همچون کلسیم و منیزیم و فسفات نیز به میزان بیشتری به آنها اضافه شده است.
با توجه به اینکه نوزادان نارس در ریسک کم خونی فقر آهن هستند میزان آهن موجود در این فورمولاسیون ها نسبت به فورمولاسیون های معمولی بیشتر می باشد.
شیر خشک های دارای پروتئین سویا
در این نوع شیرخشک ها از پروتئین سویا به جای پروتئین گاوی و از کربوهیدرات های موجود در ذرت به جای
قند لاکتوز استفاده شده است. مورد اصلی استفاده از این شیر خشک ها در واقع در مواردی همچون گالاکتوزمیا
( نوعی نقص ژنتیکی) در متابولیسم کربوهیدرات ها ( و در نوزادان با کمبود مادرزادی آنزیم لاکتاز ) آنزیمی که باعث شکستن قند لاکتوز می شود( استفاده می شود. در خانواده هایی که رژیم گیاه خواری دارند و ترجیح می دهند فرزندانشان نیز گیاه خوار شوند این نوع شیر خشک ها می تواند استفاده شود.
بر خلاف تصور عموم، شیر خشک های حاوی پروتئین سویا در بچه هایی که به پروتئین گاوی آلرژی دارند
اندیکاسیون ندارد چرا که در صورت حساسیت به پروتئین گاوی احتمال حساسیت به پروتئین سویا نیز وجود
دارد.
شیر خشک های بدون لاکتوز ( Formula Free Lactose )
این نوع شیر خشک ها در برند های مختلف شیر خشک با پسوند “ال اف” یا “LF “مشخص می شوند. این شیر
خشک ها هم به علت اینکه فاقد قند لاکتوز می باشد در مواردی همچون گالاکتوزمیا و در نوزادان با کمبود مادرزادی آنزیم لاکتاز استفاده می شوند. همچنین در موارد گاستروانتریت عفونی شدید که کودک اسهال شدیدی
دارد استفاده موقت از این نوع شیر خشک ها باعث کوتاه شدن دوره اسهال می شود. به علاوه در کولیک نوزادانی
که شدید باشد و با درمان های معمول دیگر کنترل نشود می توان از شیر خشک های LF استفاده کرد و درصورت
کنترل علایم نوزاد این شیر خشک ها را ادامه داد.
شیر خشک های هایپو آلرژیک و نان آلرژیک ( Formula allergic-non and Hypoallergenic )
این نوع از شیر خشک ها در کودکانی که به پروتئین گاوی حساسیت دارند استفاده می شوند. شیر خشک های
هایپوآلرژیک با پسوند ” اچ آ” یا “HA “مشخص می شوند. در کودک حساسیت به پروتئین گاوی می تواند به
صورت دفع خون در مدفوع، عدم وزن گیری مناسب بچه، کولیک های شکمی شدید و غیر قابل کنترل و رفالکس
های شدیدی که همراه با وزن گیری نامناسب می باشد خود را نشان می دهد.
در شیر خشک های اچ آ در واقع موکول درشت پروتئین گاوی به صورت هیدرولیز شکسته شده و به مولکول های کوچک تر پروتئین که هایپوآلرژیک هستند و ریسک کمتری برای آلرژی دارند استفاده می شود.
در برخی از اطفال حتی این پروتئین های کوچک هایپوآلرژیک نیز ممکن است تحمل نشده و همچنان ایجاد
علائم آلرژی شود که در این صورت از شیر خشک های حاوی اسید آمینه به جای شیر خشک های هایپوآلرژیک
استفاده می شود.
این شیر خشک به شیر خشک های نان-آلرژیک معروف هستند. البته استفاده از شیر خشک های حاوی اسید آمینه در مواردی استفاده می شود که کودک واقعا شیر خشک های
هایپوآلرژیک را هم نتواند تحمل کند چرا که شیر خشک های حاوی اسید آمینه نه تنها به علت گران بودن هزینه
قابل توجهی را به خانواده وارد می کنند بلکه طعم نامطلوبی داشته و کودک طعم ان را نمی پذیرد.
باید توجه شود که شیر خشک های حاوی پروتئین سویا جایگاهی در استفاده حساسیت به پروتئین گاوی ندارند
چرا که در صورت حساسیت به پروتئین گاوی، احتمال حساسیت به پروتئین سویا نیز بالا می باشد.
همانطور که اشاره شد یکی از دلایل رفلاکس ها و کولیک های شدید دوران نوزادی می تواند به علت حساسیت
به پروتئین گاوی باشد. بنابراین در رفالاکس ها و کولیک هی شدید مقاوم به درمان که هیچ علت خاصی برای
آنها تشخیص داده نمی شود با احتمال بر اینکه حساسیت به پروتئین گاوی ممکن است علت آنها باشد می تواند برای یک دوره از این نوع شیر خشک ها استفاده کرد و در صورت کنترل علایم آنها را ادامه داد.
لازم به ذکر است معمولا حساسیت به پروتئین گاوی پس از دو سالگی در درصد بالایی از کودکان فروکش می
کند و نیاز به ادامه استفاده از این ترکیبات نمی باشد.
شیر خشک های آنتی رفلاکس ( Formula Reflux-Anti )
رفلاکس در نوزادان معمولا حالت فیزیولوژیک داشته و نیاز به نگرانی والدین و استفاده از درمان خاصی نمی باشد.
اما در برخی کودکان این رفلاکس ها مخصوصا اگر همراه با علائم و نشانه ای دیگر هشدار دهنده باشد و همچنین
با کاهش رشد همراه باشد نیاز به بررسی از علل ثانویه ای که باعث این نوع رفلاکس های پاتولوژیک شده اند می
باشد. همانطور که قبلا اشاره شد یکی از علل رفلاکس های طول کشیده و شدید می تواند حساسیت به پروتئین
گاوی باشد که در این موارد استفاده از شیرخشک های هایپو یا نان-آلرژیک می تواند کمک کننده باشد.
در برخی موارد رفلاکس که به درمان های معمول جواب نمی دهند می توان برای یک دوره از شیر خشک های
آنتی رفلاکس استفاده شود و در صورت پاسخ به درمان و کاهش مقدار و دفعات رفلاکس این شیر خشک ها را
ادامه داد. شیر خشک های آنتی رفالکس پسوند “آآر” یا (AR ) شناخته می شوند. این شیر خشک ها به علت
اضافه شدن نشاسته برنج یا ذرت نسبت به شیر خشک های معمولی غلیظ تر بوده و امکان برگشت و رفالکس آنها
از معده به روده کمتر است.