صفر تا صد زخم معده

زخم معده عبارت است از یک زخمِ باز که در سطح داخلی معده و قسمت فوقانی روده‌ی کوچک ایجاد می‌شود.  درد معده، یکی از شایع‌ترین علائم زخم معده است. در این مقاله به بررسی علائم زخم معده و نحوه‌ی تشخیص و درمان آن می‌پردازیم.

انواع زخم های گوارشی

• زخم معده

زخم معده که در داخل معده ایجاد می شود و در این مقاله میخواهیم به زخم معده و نقش تغذیه در پیشگیری و درمان آن بپردازیم.

• زخم اثنی عشر

زخم اثنی عشر که در قسمت داخلی قسمت بالایی روده کوچک شما (اثنی عشر) رخ می دهد.

 

دلایل زخم معده

زخم معده زمانی رخ می دهد که اسید موجود در دستگاه گوارش سطح داخلی معده یا روده کوچک را می خورد. اسید می تواند یک زخم باز دردناک ایجاد کند که ممکن است خونریزی کند.

دستگاه گوارش شما با یک لایه مخاطی پوشیده شده است که به طور معمول در برابر اسید محافظت می کند. اما اگر مقدار اسید افزایش یابد یا میزان مخاط کاهش یابد، ممکن است دچار زخم شوید.

علل شایع عبارتند از:

هلیکوباکترپیلوری

یک باکتری بنام هلیکوباکتر پیلوری معمولاً در لایه مخاطی که بافت هایی را که معده و روده کوچک را پوشانده و محافظت می کند زندگی می کند . اغلب، باکتری هلیکوباکتر پیلوری هیچ مشکلی ایجاد نمی کند، اما می تواند باعث التهاب لایه داخلی معده و ایجاد زخم شود.

نحوه انتشار عفونت هلیکوباکتر پیلوری مشخص نیست. ممکن است از طریق تماس نزدیک، مانند بوسیدن، از فردی به فرد دیگر منتقل شود. افراد همچنین ممکن است از طریق غذا و آب به هلیکوباکتر پیلوری مبتلا شوند.

داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی

استفاده منظم از مسکن های خاص. مصرف آسپرین، و همچنین برخی از داروهای مسکن بدون نسخه و تجویزی به نام داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs)، می تواند پوشش معده و روده کوچک شما را تحریک یا ملتهب کند. این داروها شامل ایبوپروفن، ناپروکسن سدیم، کتوپروفن، دیکلوفناک و غیره است.

سایر داروها

مصرف برخی از داروهای دیگر همراه با NSAID ها، مانند استروئیدها، داروهای ضد انعقاد، آسپرین با دوز پایین، مهارکننده های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs)، آلندرونات (فوساماکس) و ریزدرونات (اکتونل)، می تواند شانس ابتلا به زخم را تا حد زیادی افزایش دهد.

عوامل خطر  ابتلا به زخم معده

دخانیات

سیگار کشیدن ممکن است خطر ابتلا به زخم معده را در افراد آلوده به هلیکوباکتر پیلوری افزایش دهد.

الکل

الکل می تواند پوشش مخاطی معده شما را تحریک کرده و فرسایش دهد و میزان اسید معده تولید شده را افزایش می دهد.

غذاهای تند 

این عوامل به تنهایی باعث ایجاد زخم نمی شوند، اما می توانند زخم را بدتر و بهبودی آن را دشوارتر کنند.

علائم زخم معده

سوزش معده درد
احساس سیری، نفخ یا آروغ زدن
عدم تحمل غذاهای چرب
سوزش سردل
حالت تهوع
شایع ترین علامت زخم معده درد سوزش معده است. اسید معده  و معده خالی درد را بدتر می‌کند. درد را اغلب می توان با خوردن غذاهای خاصی که اسید معده را بافر می کند یا با مصرف داروهای کاهنده اسید تسکین داد، اما ممکن است دوباره عود کند. درد ممکن است بین غذا و شب بدتر شود.

بسیاری از افراد مبتلا به زخم معده حتی علائمی ندارند.

در موارد کمتر، زخم ممکن است علائم یا علائم شدیدی مانند:

استفراغ یا استفراغ خون – که ممکن است قرمز یا سیاه به نظر برسد
خون تیره در مدفوع، یا مدفوع سیاه یا قیری رنگ
مشکل در تنفس
احساس ضعف
حالت تهوع یا استفراغ
کاهش وزن بی دلیل
اشتها تغییر می کند

عوارض داشتن زخم معده

در صورت عدم درمان، زخم معده می تواند منجر به موارد زیر شود:

خونریزی داخلی.

در افرادی که مبتلا به زخم معده هستند خونریزی میتواند به صورت مزمن و در طول زمان اتفاق افتد که این امر باعث کم خونی فرد میشود و همچنین ممکمن است خونریزی ناگهانی و شدید اتفاق افتد که ممکمن است نیازمند بستری شدن در بیمارستان باشد

ایجاد سوراخ در دیواره معده

زخم های گوارشی می توانند سوراخی را از طریق دیواره معده یا روده کوچک شما ایجاد کنند و شما را در معرض خطر عفونت جدی حفره شکمی (پریتونیت) قرار دهند.

انسداد

زخم معده می تواند عبور غذا از دستگاه گوارش را مسدود کند و باعث شود به راحتی سیر شوید، استفراغ کنید و وزن خود را از طریق تورم ناشی از التهاب یا از طریق زخم کاهش دهید.

سرطان معده

مطالعات نشان داده است که افراد آلوده به هلیکوباکتر پیلوری خطر ابتلا به سرطان معده را افزایش می دهند. جالب است بدانید که با اینکه هلیکوباکتر ریسک ابتلا به سرطان معده را افزایش میدهد اما ریسک سرطان دوازدهه را کاهش می دهد.

پیشگیری از ابتلا به زخم معده

از خود در برابر عفونت محافظت کنید

نحوه انتشار هلیکوباکتر پیلوری مشخص نیست، اما شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد می‌تواند از فردی به فرد دیگر یا از طریق غذا و آب منتقل شود.

رعایت بهداشت

می‌توانید با شستن مکرر دست‌هایتان با آب و صابون و خوردن غذاهایی که کاملاً پخته شده‌اند، اقدامات لازم را برای محافظت از خود در برابر عفونت‌هایی مانند هلیکوباکتر پیلوری انجام دهید.

در مورد مسکن ها احتیاط کنید

اگر به طور منظم از مسکن هایی استفاده می کنید که خطر ابتلا به زخم معده را افزایش می دهند، اقداماتی را برای کاهش خطر مشکلات معده انجام دهید. به عنوان مثال، داروهای خود را با وعده های غذایی مصرف کنید.

هنگام مصرف دارو از نوشیدن الکل خودداری کنید

زیرا این دو می توانند خطر ابتلا به ناراحتی معده را افزایش دهند.

تشخیص زخم معده

پزشک برای اینکه زخم معده را در شما تشخیص دهد، ابتدا سابقه‌ی پزشکی‌تان را بررسی و شما را معاینه می‌کند. در فرایند تشخیص زخم معده، ممکن است آزمایش‌های زیر را انجام دهید:

۱. آزمایش‌ باکتری H.pylori

۲. آندوسکوپی

درمان زخم معده

درمان زخم معده بسته به علت آن متفاوت است. معمولا در طی درمان، اگر باکتری H.pylori وجود داشته باشد، باید آن را از بین برد و در صورت امکان مصرف آسپرین و مُسکن‌های مشابه آن را کاهش داد یا قطع کرد و با دارو‌های دیگر علائم زخم معده را بهبود بخشید.

داروهایی که برای زخم معده تجویز و مصرف می‌شوند عبارت‌اند از:

۱. داروهای آنتی‌بیوتیک برای کشتن باکتری H.pylori

اگر باکتری H.pylori در دستگاه گوارش شما پیدا شود، پزشک ترکیبی از آنتی‌بیوتیک‌ها را برای از بین بردن آن توصیه خواهد کرد. این آنتی‌بیوتیک‌ها عبارت‌اند از: آموکسی‌سیلین (Amoxil)، کلاریترومایسین (Biaxin)، مترونیدازول (Flagyl)، تینیدازول (Tindamax)، تتراسیکلین (Tetracycline HCL) و لووفلوکساسین (Levaquin).

مدت زمان مصرف این آنتی‌بیوتیک‌ها برحسب محل زندگی شما و مقاومت بدن‌تان به آنتی‌بیوتیک متفاوت است. شما احتمالا به مدت دو هفته باید آنتی‌بیوتیک بخورید و داروهای دیگر را نیز مصرف کنید تا اسید معده‌تان کاهش یابد. داروهایی که با آنتی‌بیوتیک مصرف خواهید کرد، بازدارنده‌ی پروتون پمپ (proton pump inhibitor) و شاید Pepto-Bismol خواهند بود.

۲. داروهایی که مانع تولید اسید و تسریع درمان زخم معده می‌شوند

بازدارنده‌های پروتون پمپ (PPIها) با غیرفعال کردن قسمت‌هایی از سلول‌ که اسید تولید می‌کنند، اسید معده را کاهش می‌دهند. این داروها هم شامل داروهای بدون نسخه هستند هم داروهایی که تنها با نسخه‌ی پزشک تهیه می‌شوند. از میان این داروها می‌توان به این موارد اشاره کرد: اومپرازول (Prilosec)، لانسوپرازول (Prevacid)، رابپرازول (Aciphex)، اسومپرازول (Nexium) و پانتوپرازول (Protonix).

مصرف طولانی‌مدت بازدارنده‌های پروتون پمپ به‌خصوص با دُز زیاد، خطر شکستگی لگن، مچ و ستون فقرات را بالا می‌برد. از پزشک خود بپرسید که آیا مصرف مکمل‌های کلسیم می‌تواند این خطرها را کاهش دهد یا خیر.

۳. داروهایی برای کاهش تولید اسید

داروهایی که تولید اسید را متوقف می‌کنند و مسدودکننده‌های هیستامین (H-2) نیز نامیده می‌شوند، میزان اسید معده‌ دستگاه گوارش شما را کاهش می‌دهند و بدین‌ترتیب زخم معده را بهبود می‌بخشند و روند درمان آن را سریع می‌کنند.

این داروها که هم بدون نسخه هم با نسخه قابل تهیه هستند، شامل فاموتیدین (Pepcid)، سیمتیدین (Tagamet HB) و نیزاتیدین (Axil AR) هستند.

۴. داروهایی که اسید معده را خنثی می‌کنند

۵. داروهایی که از لایه‌ی داخلی معده و روده‌ی کوچک محافظت می‌کنند

در برخی موارد پزشک ممکن است داروهایی‌ها تجویز کند که به محافظت از بافت‌ لایه‌ی داخلی معده و روده‌ی کوچک کمک کند.

از میان این داروها می‌توان به سوکرالفات (Cerafate) و میسوپروستل (Cytotec) اشاره کرد.

زخم معده‌ در بسیاری موارد به‌خوبی درمان می‌شود. اگر علائم آن شدید و حاد باشند یا بعد از درمان باز هم علائم به‌قوت خود باقی باشند، ممکن است پزشک آندوسکوپی مجدد تجویز کند تا سایر عللی را که موجب این علائم می‌شوند، پیدا کند.

رژیم غذایی برای زخم معده

اگر هلیکوباکتر پیلوری علت بروز زخم معده باشد، مصرف مواد غذایی سرشار از آنتی اکسیدان می تواند مفید باشد. چرا که به فعال شدن سیستم ایمنی و مقابله با عفونت کمک می کنند. این قبیل مواد هم چنین می توانند از شما در برابر سرطان معده محافظت کنند.

• بروکلی حاوی سولفورافان است، ترکیبی که فعالیت ضد هلیکوباکتر دارد.
• تحقیقات نشان می دهند، اسیدهای چرب موجود در روغن زیتون می توانند به درمان عفونت با این باکتری کمک کنند.
• پروبیوتیک ها نیز به درمان زخم معده کمک می کنند.

آیا مصرف مکمل ها می تواند برای افراد مبتلا به زخم معده مفید باشد؟

• اگر در دمان زخم معده، آنتی بیوتیک تجویز شده باشد، مصرف پروبیوتیک بخشی از رژیم غذایی شما خواهد بود.
• مصرف این قبیل مواد به کاهش علائم مرتبط با مصرف آنتی بیوتیک کمک خواهد کرد. حتما در خصوص مصرف نوع پروبیوتیک در طول مصرف آنتی بیوتیک با پزشک مشورت داشته باشید.
• مواد غذایی که در صورت رفلاکس اسید و یا زخم معده نباید مصرف شوند.
• در برخی افراد مبتلا به زخم معده، شاهد بروز رفلاکس اسید نیز هستیم. در برخی بیماران، مصرف یک سری مواد غذایی می تواند به شل شدن قسمت انتهایی مری که با عنوان اسفنکتر انتهایی مری نیز شناخته می شود، کمک کند.
• با شل شدن این اسفنکتر، اسید راحت تر به مری بر می گردد و منجر به بروز علائمی از قبیل سوزش معده، سوء هاضمه و یا درد خواهد شد.

مواد غذایی که باعث تشدید رفلاکس می شوند، عبارتند از:

– قهوه
– شکلات
– غذاهای تند
– الکل
– کافئین
مصرف وعده غذایی حجیم دو تا سه ساعت قبل از خواب می تواند باعث تشدید علائم رفلاکس شود.
در بیشتر موارد برای درمان زخم معده ناشی از عفونت هلیکوباکتر پیلوری، مصرف آنتی بیوتیک در نظر گرفته می شود. دنبال کردن اقدامات درمانی و مراجعه مرتب به پزشک، اطمینانی خواهد بود از بهبود زخم.

 نقش فیبر رژیمی و ویتامین A در زخم معده

تحقیقات نشان می دهد که رژیم غذایی با فیبر بالا خطر ابتلا به بیماری زخم را کاهش می دهد. اگرچه هر دو فیبر نامحلول و محلول این ارتباط را نشان می دهند، اما ارتباط قوی تری بین رژیم های غذایی سرشار از فیبر محلول و کاهش خطر ابتلا به زخم وجود دارد.

غذاهایی که دارای فیبر محلول بالایی هستند عبارتند از جو دوسر، پوسته پسیلیوم، حبوبات، دانه های کتان، جو، آجیل و برخی سبزیجات و میوه ها مانند پرتقال، سیب و هویج.

یافته‌های یک مطالعه همگروهی آینده‌نگر که شامل 47806 مرد بود، نشان داد که رژیم غذایی غنی از ویتامین A از همه منابع ممکن است باعث کاهش ابتلا به زخم اثنی عشر شود.

مطالعات حیوانی نشان می دهد که ویتامین A باعث افزایش تولید مخاط در دستگاه گوارش می شود. نقص دفاع مخاطی می تواند باعث ایجاد زخم شود. بنابراین، ویتامین A ممکن است اثر محافظتی در برابر ایجاد بیماری زخم داشته باشد

منابع خوب ویتامین A عبارتند از: جگر، هویج، کلم بروکلی، سیب زمینی شیرین، کلم پیچ، اسفناج و سبزی جات.

چای سبز و غذاهای غنی از فلاونوئید

تحقیقات نوظهور از چین اثرات محافظتی بالقوه چای سبز و سایر غذاهای غنی از فلاونوئیدها را در برابر گاستریت مزمن، عفونت هلیکوباکتر پیلوری و سرطان معده نشان می دهد. به طور خاص، به نظر می رسد این غذاها از رشد هلیکوباکتر پیلوری جلوگیری می کنند.

علاوه بر این، یک مطالعه آزمایشگاهی اخیر بر روی چای‌های سبز، سفید، اولانگ و سیاه نشان داد که این چای‌ها رشد هلیکوباکتر پیلوری را مهار می‌کنند اما هیچ آسیبی به انواع باکتری‌های مفید که معمولاً در معده یافت می‌شوند، از جمله L. acidophilus، L. پلانتاروم و B. lungum ندارند.

غذاهای غنی از فلاونوئید شامل سیر، پیاز و میوه ها و سبزیجات رنگارنگ مانند زغال اخته، توت فرنگی، زغال اخته، کلم بروکلی، هویج و نخود فرنگی هستند.

قهوه و الکل

هم قهوه کافئین دار و هم بدون کافئین می توانند تولید اسید را افزایش دهند و علائم را در افراد مبتلا به زخم تشدید کنند. نوشیدنی های الکلی می توانند پوشش مخاطی محافظ در امتداد دستگاه گوارش را فرسایش دهند و منجر به التهاب و خونریزی بیشتر شوند. برای به حداقل رساندن علائم، افراد مبتلا به بیماری زخم باید از مصرف قهوه و الکل اجتناب کنند یا آن را محدود کنند.

سبک زندگی و درمان‌های خانگی بیماری زخم معده

فرد مبتلا به زخم معده ممکن است با پرهیز از برخی موارد و تغییرات در سبک زندگی خود و همچنین مصرف برخی مواد غذایی کاهش علایم بیماری را تجربه کند. این موارد عبارتند از:

انتخاب یک رژیم غذایی سالم:

 یک رژیم غذایی سالم شامل انواع میوه‌ها، خصوصا میوه‌های حاوی ویتامین‌های A و C، سبزیجات و غلات کامل را انتخاب کنید. مصرف نکردن مواد غذایی سرشار از ویتامین ممکن است باعث دشواری در بهبودی زخم معده در فرد شود.

خوردن غذاهای حاوی پروبیوتیک.

پروبیوتیک نوعی باکتری مفید برای بدن انسان است که در مواد غذایی مانند ماست، خمیر سویا و کلم‌ترش یا زاواکراوت یافت می‌شود.

کنترل استرس:

ممکن است استرس علایم و نشانه‌های زخم معده را وخیم‌تر کند. بیمار بهتر است سعی کند تا حد امکان از عوامل استرس‌زا دوری کند. با وجودی که پرهیز از برخی عوامل استرس واقعا قابل اجتناب نیست، اما می‌توان با ورزش، صرف کردن وقت با دوستان، خانواده و همچنین فعالیت‌های گروهی و انجام کارهایی مانند نوشتن خاطرات و غیره از استرس خود کاست.

استعمال دخانیات ممنوع:

کشیدن سیگار یا سایر فرآورده‌های دخانی، ممکن است در پوشش محافظ معده اختلال ایجاد کند و معده شما را برای ابتلا به زخم مستعدتر کند. سیگار کشیدن باعث افزایش اسید معده نیز می شود.

خواب کافی و مناسب: 

خواب مناسب و برای مدت کافی، می‌تواند به دستگاه ایمنی بدن فرد کمک کرده و استرس را نیز کاهش دهد. همین‌طور به یاد داشته باشید، قبل از خواب از خوردن غذا پرهیز کنید.

نتیجه کلی

به طور خلاصه، اگر از بیماری زخم معده رنج می‌برید، باید یک رژیم غذایی سرشار از فیبر و سرشار از سبزیجات، میوه‌ها و غلات کامل داشته باشید. سعی کنید روزانه حداقل هفت وعده سبزیجات و میوه و حداقل پنج وعده غلات کامل مصرف کنید. غذاهایی را انتخاب کنید که منبع خوبی از فیبر محلول، ویتامین A و فلاونوئیدها هستند. چای را به لیست نوشیدنی های روزانه خود اضافه کنید. اگر الکل می نوشید، این کار را در حد اعتدال انجام دهید، کمتر از 30 گرم نوشیدنی در روز برای مردان ، وکمتر از 15 گرم نوشیدنی در هفته برای زنان .

 

برای کسب اطلاعات بیشتر  و دریافت رژیم انلاین از طریق واتساپ یا اینستاگرام با ما در ارتباط باشید:

Whatsapp:  +98 930 895 0913

Instagram: @ dr_radfardiet