سم ماده ای است که در صورت بلع، استنشاق، تزریق یا جذب از طریق پوست مضر است. موادی که تأثیری ندارند یا ممکن است در سطوح پایین درمانی باشند (مثلاً داروها و داروهای گیاهی) ممکن است در غلظت های بالاتر سمی باشند. در دنیا و ایران یکی از شایع ترین موارد مسمومیت و آسیب به ارگانهای بدن همین استفاده بی رویه از داروهای گیاهی می باشد. متاسفانه بسیاری از مردم فریب گیاهی بودن آنرا می خورند و گمان می کنند که چون محصول گیاهی است، هیچ آسیب و عارضه ای ندارد. ابتلا به مسمومیت امروزه به دلایل مختلفی اتفاق می افتد و می خواهیم در مورد نقش رژیم غذایی در بهبودی ناشی از مسمومیت ها صحبت کنیم. پس با ما همراه باشید.
علائم مسمومیت
مسمومیت با مواد غذایی در عین حال که آزاردهنده است ولی مشکل خطرناکی نیست. به گفته منابع قابل اعتماد مراکز کنترل و پیشگیری بیماری ها (CDC)، هر سال از هر 6 آمریکایی 1 نفر نوعی مسمومیت غذایی را تجربه می‌کنند.
اگر مسمومیت غذایی داشته باشید، در نهایت متوجه آن خواهید شد. علائم بسته به منبع عفونت می‌توانند متفاوت باشند. مدت زمان لازم برای ظهور علائم نیز به منبع عفونت بستگی دارد، اما می‌تواند از 1 ساعت تا 28 روز متغیر باشد. موارد معمول مسمومیت غذایی حداقل سه مورد از علائم زیر را شامل می‌شود:
۱. کرامپ شکم
۲. اسهال
۳. استفراغ
۴. از دست دادن اشتها
۵. تب خفیف
۶. ضعف
۷. حالت تهوع
۸. سردرد
علائم خطرناک شامل موارد زیر است:
۹. اسهال بیش از سه روز ادامه دارد
۱۰. تب بالاتر از 38 درجه
۱۱. مشکل در دید یا صحبت کردن
۱۲. علائم کم آبی شدید که ممکن است شامل خشکی دهان، دفع ناچیز یا قطعی ادرار باشد
۱۳. ادرار خونین
اگر هر یک از این علائم را داشتید، باید فوراً با پزشک خود تماس بگیرید.
دلایل ابتلا به مسمومیت
باکتری های موجود در مواد غذایی
ویروس ها
گازهای سمی
داروهای شیمیایی
داروهای گیاهی
نیش حشرات و حیوانات
انگل ها
قارچ ها
چه افرادی در معرض مسمومیت می باشند؟
هر کس می‌تواند دچار مسمومیت غذایی شود. از نظر آماری تقریباً هر فرد حداقل یک بار در زندگی خود با مسمومیت غذایی روبرو خواهد شد.
برخی جمعیت‌ها بیشتر از سایرین در معرض خطر هستند. خطر عفونت و عوارض ناشی از مسمومیت غذایی در افراد با سیستم ایمنی ضعیف یا بیماری خود ایمنی بیشتر است.
به گفته کلینیک مایو، زنان باردار جزو جمعیت پرخطر محسوب می‌شوند، زیرا بدن آنها در دوران بارداری در حال سازگاری با تغییرات متابولیسمی و سیستم گردش خون می‌باشند. همچنین افراد سالخورده با خطر بیشتری مواجه هستند، زیرا سیستم ایمنی بدن آنها ممکن است به سرعت به ارگانیسم‌های عفونی پاسخ ندهد.
کودکان نیز به عنوان جمعیت در معرض خطر در نظر گرفته می‌شوند، زیرا سیستم ایمنی بدن آنها به اندازه بزرگسالان تکامل نیافته است. کودکان خردسال براحتی تحت تاثیر کم آبی ناشی از استفراغ و اسهال قرار می‌گیرند.
پیشگیری از مسمومیت و رژیم غذایی
بسیاری از سموم موادی هستند که هدف مفیدی نیز دارند. مسمومیت به ویژه در کودکان و بزرگسالان آسیب پذیر رایج است، بنابراین اطمینان از دسترسی به سموم فقط برای کسانی که نیاز دارند و می دانند چگونه از آنها استفاده کنند، خطر آسیب آنها را کاهش می دهد.
• بررسی خانه یا محل کار و شناسایی تمام مواد سمی مفید است.
• مقدار مواد سمی ذخیره شده در خانه باید به حداقل برسد.
ایمن‌سازی منازل
– داروها، محصولات شوینده و فرآورده‌های آرایشی- بهداشتی (خمیر دندان، دهان شویه، خوشبو کننده) را دور از دسترس کودکان، در ارتفاع بالا و در کمد مجهز به قفل نگهداری نمایید.
– محصولات خانگی خطرناک (مانند لوله بازکن، جوهر نمک، جرم‌گیر، محلول سفید کننده و لک‌بر، مواد شوینده، گاز پاک کن، داروها و دیگر مواد شیمیایی) را در بسته‌بندی اصلی آنها و با درب بسته نگهداری کنید و از نگهداری در کمدهای زیر ظرفشویی اجتناب کنید.
– از نگهداری محصولات خطرناک مثل ضدیخ، شیشه پاک کن، بنزین، نفت، سموم علف کش، سموم حشره کش و کودهای باغبانی در کمدهای بدون قفل در پارکینگ و حیاط منزل اجتناب کنید.
– مخلوط کردن فرآورده‌های سفید کننده و جرم‌بَر به دلیل ایجاد گاز سمی خفه کننده، مطلقا ممنوع است و برچسب ظروف سموم و مواد دفع آفات را ابتدا کاملا مطالعه کنید و سپس دقیقا مطابق آن عمل کنید.
– موادی مانند نفت و بنزین را در ظرف اصلی آنها نگهداری کنید و از ریختن این مواد داخل ظروف مربوط به فرآورده‌های خوراکی و نوشیدنی مانند بطری خالی نوشابه جدا پرهیز کنید.
– از قرار دادن کیف دستی و ساک خرید و همچنین کیسه‌های نایلونی که استفاده نمی‌شود در دسترس کودکان پرهیز کنید، این وسایل ممکن است سبب خفگی کودکان شوند.
– مسمومیت با گاز منوکسید کربن کشنده‌ترین مسمومیت غیرعمدی در کشور ماست و شیوع آن در فصل سرما بالاست.
رژیم غذایی
در زمان مسمومیت، رژیم غذایی چگونه باید باشد؟
در هنگام بروز مسمومیت توجه به علایم ایجاد شده مانند اسهال، استفراغ، درد شکمی و سایر علائم حائز اهمیت است.
جبران مایعات از دست رفته با کمک تغذیه و حتی سرم درمانی در اولویت قرار دارد. یکی از مواد غذایی که تاثیر چشمگیری در جبران مایعات از دست رفته دارد، مصرف آش ها و سوپ هایی است که از کمترین سبزیحات نفاخ در طبخ آن استفاده شده است. به این دلیل باید از سبزیحات نفاخی مانند کلم و پیاز کمتر استفاده شود چون ممکن است اسهال و درد شکمی را تشدید کند.
رژیم غذایی بهتر است با مایعات شروع شود و زمانی که حالت عمومی و علائم بیمار رو به بهودی نهاد غذاهای جامدتر نیز استفاده شود.
نکته ای که باید به آن توجه کرد اسهال، استفراغ و سایر علائم مسمومیت مکانیسم های جبرانی برای دفع سموم از بدن می باشد و در این موارد استفاده از داروهای ضد اسهال و استفراغ به طور سرخود خودداری شود.
جهت دریافت مشاوره و رژیم غذایی به صورت آنلاین از طریق واتساپ و اینستاگرام با ما در ارتباط باشید.
instagram: @dr_radfardiet
whatsapp: 09308950913