تغذیه نوزادان
یکی از مهم‌ترین عوامل تأثیرگذار در رشد جسمی و روحی بوده و همواره توجه به تغذیه با شیر مادر حتی در کنار غذای کمکی از اولویت‌های تغذیه‌ای می‌باشد.
- رشد مطلوب و حفظ سلامت کودک
- دسترس آسان کودک به آن
- کاهش مرگ ناگهانی کودکان
- افزایش ضریب هوشی کودکان
- تغییر ترکیب شیر مادر بر اساس سن کودک
- هضم آسان‌تر و دریافت شیر بیشتر طی وعده‌های متعدد در روز
- جلوگیری از بیماری‌های پنومونی (ذات‌الریه)، مسمومیت غذایی، برونشیت، عفونت‌های میکروبی، آنفلوانزا، عفونت گوش، آسم و آلرژی و اسهال و بیماری‌های انگلی در شیرخوار.
شیرخشک‌های مصرفی در کودکان
- کاهش سرطان پستان و تخمدان و دهانه رحم
- کنترل قند خون مادر
- ایجاد رابطه عاطفی مستحکم و دوطرفه بین مادر و فرزند
- شادابی روانی و امنیت خاطر مادر
- تأخیر در حاملگی مجدد (در صورت تغذیه انحصاری با شیر مادر)
- مقرون به صرفه بودن از لحاظ اقتصادی.
شیرخشک نوعی جایگزین و غذای مکمل به شمار می‌رود که زمانی که مادران به هر دلیل نتوانند نوزاد خود را با شیر مادر تغذیه کند به آن روی می‌آورند.
انواع شیرخشک ها
1 . شیرخشک های کامل برای نوزادان سالم با وزن نرمال
این شیرخشک ها را می‌توان از بدوتولد برای نوزادان با وزن تولد نرمال و بدون مشکلات اولیه مورد مصرف قرار داد که رشد خوب و کاملرا برای نوزاد فراهم می‌کنند و حاوی کلیه مواد لازم برای رشد هستند.
این شیرخشک ها معمولاً در اکثر موارد از شیر گاو بدون چربی به اضافه پروتئین آب پنیر تشکیل شده‌اند. منشأ کربوهیدرات آن‌ها لاکتوز و منشأ چربی، روغن‌های گیاهی است. این دسته از شیرخشک ها در نوزادانی که دچار اختلالات الکترولیتی هستند و نوزادان نارسی که در بدو تولد وزن کمتر از 1500 گرم دارند نباید مورد استفاده قرار گیرد.
در برخی موارد که در تهیه شیرخشک از آب پنیر بدون مواد معدنی (Demineralized whey) استفاده شده باشد به دلیل کیفیت غذایی مطلوب و بار کلیوی کم که ایجاد می‌کنند در نوزادان نارس با وزن کم نیز می‌توان از آن‌ها استفاده کرد.
شیرخشک های مناسب جهت نوزادان نارس و کم وزن:
این دسته از شیرخشک ها برای نوزادانیکه در بدو تولد کمتر از 2500 گرم وزن دارند و نوزادان نارس یعنی نوزادانی که قبل از 38 هفتگی متولد می‌شوند مناسب است.
با این که در نوزادان نارس دستگاه گوارش سالم است، اما از نظر عملکردی مربوط به حرکات دستگاه گوارش و عملیات هضم و جذب و دفع کارایی لازم را ندارد. بنابراین تخلیه معده در این نوزادان کندتر صورت می‌گیرد.
نوزادان نارس و کم وزن، حساسیت بیشتری به کم خونی‌ها از جمله کمبود آهن دارند و نیاز به آهن بیشتر در این دسته شیرخشک ها در نظر گرفته شده است. همچنین فعالیت آنزیم لاکتاز (آنزیم تجزیه کننده لاکتوز شیر) نیز در دستگاه گوارش این نوزادان نسبت به نوزادان کامل کمتر است و لاکتوز این دسته را کمتر از مقدار عادی در نظر می‌گیرند.
علاوه بر این نوزادان نارس آنزیم لیپاز (آنزیم تجزیه کننده چربی) و نمک‌های صفراوی کمتری هم دارند و به راحتی قادر به هضم چربی شیرخشک ها نیستند و نوع چربی شیر باید از دسته چربی‌های زودهضم (MCT) باشد.
روغن‌های MCT برای هضم نیاز به نمک‌های صفراوی و طی شدن مراحل هضم و جذب چربی‌های معمولی ندارند. به همین دلیل در ناراحتی‌های گوارشی به خصوص کبدی-صفراوی مصرف می‌شوند.
در مورد چربی‌های زودهضم و با زنجیره اسیدهای چرب متوسط (MCT) نگرانی که وجود دارد ایجاد اسهال‌های چرب می‌باشد که با در نظر گرفتن درصد مناسبی از این چربی‌ها در ساختار شیرخشک ها این نگرانی برطرف می‌شود.
شیرخشک هایی که شامل 40 درصد روغن MCT باشند از بروز اسهال چرب جلوگیری می‌کنند و به علاوه سبب افزایش وزن و جذب بهتر کلسیم در نوزادان با وزن کم نیز می‌شوند.